नागार्जुन सागर परियोजना - Nagarjuna Sagar Pariyojana

 इस पोस्ट में हम नागार्जुन सागर परियोजना- nagarjuna sagar pariyojana, nagarjuna sagar project in Hindi, in map, pdf, trick, list को पडेंगे।

नागार्जुन सागर परियोजना टॉपिक आगामी प्रतियोगी परीक्षाओं जैसे- BankSSCRailwayRRBUPSC आदि में सहायक होगा।
आप nagarjuna sagar pariyojana in Hindi का PDF भी डाउनलोड कर सकते है।

नदियों की घाटियो पर बडे-बडे बाँध बनाकर ऊर्जा, सिंचाई, पर्यटन स्थलों की सुविधाएं प्राप्त की जातीं हैं। इसीलिए इन्हें बहूद्देशीय नदी घाटी परियोजना कहते हैं। नदी घाटी योजना का प्राथमिक उद्देश्य होता है किसी नदीघाटी के अंतर्गत जल और थल का मानवहितार्थ पूर्ण उपयोग। भारत के पहले प्रधानमंत्री पंडित जवाहर लाल नेहरू ने बहु-उद्देशीय नदी घाटी परियोजनाओं को ‘आधुनिक भारत का मंदिर’ कहा था

नागार्जुन सागर परियोजना 
नागार्जुन सागर परियोजना - Nagarjuna Sagar Pariyojana

विवरण        नागार्जुन सागर परियोजना भारत की प्रमुख नदी घाटी परियोजना है। आन्ध्र प्रदेश के गुंटूर और तेलंगाना के नलगोंडा ज़िलों की सीमा पर नंदीकोड ग्राम के पास नागार्जुन सागर बाँध बनाया गया है।

स्थान           आन्ध्र प्रदेश और तेलंगाना

उद्देश्य बाढ़ का नियंत्रण, सिंचाई, विद्युत-उत्पादन, पारेषण व वितरण, पर्यावरण संरक्षण तथा वनीकरण

अन्य जानकारी यह भारत का सबसे उँचा और लंबा बाँध है। इस बाँध से निर्मित 'नागार्जुन सागर झील' दुनिया की तीसरी सबसे बड़ी मानव निर्मित झील है।


नागार्जुन सागर परियोजना - Nagarjun Sagar Pariyojana

नागार्जुन सागर परियोजना भारत की प्रमुख नदी घाटी परियोजना है। आन्ध्र प्रदेश के गुंटूर और तेलंगाना के नलगोंडा ज़िलों की सीमा पर नंदीकोड ग्राम के पास नागार्जुन सागर बाँध बनाया गया है।
नागार्जुन सागर बाँध का निर्माण सन 1955 और 1967 के बीच हुआ था। 
इस बाँध को बनाने की परिकल्पना 1903 में ब्रिटिश राज के समय की गयी थी।
10 दिसम्बर, 1955 में इस बाँध की नींव तत्कालीन प्रधानमंत्री पंडित जवाहर लाल नेहरू ने रखी थी।
नागार्जुन सागर बाँध हैदराबाद से 150 कि.मी. की दूरी पर कृष्णा नदी पर स्थित है। 
4 अगस्त, 1967 में पूर्व प्रधानमंत्री इंदिरा गाँधी द्वारा इसकी दोनों नहरों में पहली बार पानी छोड़ा गया था।
यह भारत का सबसे उँचा और लंबा बाँध है। 
इस बाँध से निर्मित 'नागार्जुन सागर झील' दुनिया की तीसरी सबसे बड़ी मानव निर्मित झील है।
इस बाँध के द्वारा नलगोंडा, प्रकाशम, खम्मम, कृष्णा और गुंटूर ज़िलों की सिंचाई होती है।
बाँध के निर्माण से प्राचीन बौद्ध शहर नागार्जुनकोंडा, जो की प्राचीन इक्ष्वाकु वंश की राजधानी थी, वह डूब गयी।
यहाँ 110 मेगावाट की एक और 100 मेगावाट की सात जलविद्युत इकाइयाँ लगाई गयी हैं।

महत्वपर्ण तथ्य

डीवीसी भारत सरकार द्वारा शुरू की जानेवाली प्रथम बहूद्देशीय नदी घाटी परियोजना।
कोयला, जल तथा तरल ईंधन तीनों स्त्रोतों से विद्युत उत्पादन करनेवाला भारत सरकार का प्रथम संगठन।
मैथन में भारत का प्रथम भूमिगत पनविद्युत केन्द्र।
विगत शताब्दी के पचावें दशक में बोकारो ंकएंक ताविके राष्ट्र का बृहत् तापीय विद्युत सयंत्र।
बीटीपीएस ंकएंक बॉयलर ईंधन फर्नेंस में अनटैप्ड निम्न स्तर कोयला जलाने में प्रथम।
चंद्रपुरा ताविके में उच्च ताप प्राचलों का प्रयोग करते हुए भारत की प्रथम री-हिट इकाइयाँ।
मेजिया इकाई जीरो कोल रिजेक्ट हेतु सेवा में ट्यूब मिलों सहित पूर्वी भारत में अपने प्रकार की प्रथम।

नागार्जुन सागर परियोजना - Nagarjuna Sagar Pariyojana
                                                                                
नदी घाटी परियोजना · दामोदर घाटी परियोजना · व्यास परियोजना · नागार्जुन सागर परियोजना · मयूराक्षी परियोजना · माही परियोजना · परम्बिकुलम अलियार परियोजना · गण्डक परियोजना · कोसी परियोजना · थीन बाँध परियोजना · नर्मदा घाटी परियोजना · इंदिरा सागर परियोजना · हीराकुंड परियोजना · ओंकारेश्वर परियोजना · रिहन्द परियोजना · चम्बल परियोजना · तुंगभद्रा परियोजना · भाखड़ा नांगल परियोजना · सरदार सरोवर परियोजना · माताटीला परियोजना · टिहरी बाँध परियोजना · फरक्का परियोजना · सलाल परियोजना · कामेरा जलविद्युत परियोजना · चूखा परियोजना · कलपोंग जलविद्युत परियोजना · जायकवाड़ी परियोजना · धौली गंगा परियोजना · डुलहस्ती जलविद्युत परियोजना · कोयल-कारो परियोजना · बगलिहार परियोजना · रोंग-तोंग परियोजना · पार्वती घाटी परियोजना · कोलडैम परियोजना · नाथपा झाकड़ी जलविद्युत परियोजना · पारापलर सिंचाई परियोजना · उर्मिल सिंचाई परियोजना · संजय विद्युत परियोजना · गोकुल बैराज परियोजना · संकोष परियोजना · सियालकोट जलविद्युत परियोजना · शरावती जलविद्युत परियोजना · राजस्थान की सिंचाई परियोजनाएँ · उकाई परियोजना · कोयना परियोजना · श्रीशीलम परियोजना · सुवर्ण रेखा बहुउद्देशीय परियोजना · बास्पा परियोजना · विष्णुप्रयाग परियोजना · तवा परियोजना · गम्भीरी परियोजना · मानसी वाकल परियोजना · ओराई सिंचाई परियोजना · सागरमाला परियोजना · अटल भूजल योजना 

Post a Comment

0 Comments